Sarawak diserah kepada British
- Charles Vyner Brooke perkenalkan Perlembagaan 1941 sempena Perayaan 100 Tahun Pengambilan Sarawak.
- Tidak dapat dilaksanakan krn Jepun serang Sarawak.
Sarawak selepas kekalahan Jepun
- British memperkenalkan Pentadbiran Tentera
- Kembalikan ketenteraman & pemulihan ekonomi
- Sarawak di bawah Pentadbiran Tentera British sehingga 1 Julai 1946.
Sebab Sarawak diserahkan kpd kerajaan British
- British berusaha ambil pentadbiran Sarawak
- Charles Vyner Brooke membuat keputusan untuk menyerahkan Sarawak kepada kerajaan British.
- Faktor Charles Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada kerajaan British adalh kerana desakan daripada Kerajan British menyerahkan Sarawak supaya pelaburan mereka lebih terjamin.
- Charles tidak dapat mentadbir kerana umurnya sudah lanjut. Belaiu juga sudah lanjut usia dah uzur serta tiada waris untuk menggantikannya.
- Masalah kewangan kerana kemusnahan akibat peperangan. Charles Vyner Brooke sudah tidak mempunyai sumber kewangan untuk membangunkan semula neger Sarawak selepas peperangan.
- Rundingan Charles Vyner Brooke dengan British - persetujuan serahkan Sarawak kepada British.
- Charles Vyner Brooke menghantar wakilnya, Gerard T.MacBryan untuk dapatkan tandatangan daripada ketua-ketua bumiputera dan pemimpin tempatan dalam Majlis Tertinggi Sarawak.
- Gerard T.MacBryan guna tipu muslihat untuk mendapatkan tandatangan pemimpin tempatan.
- Charles isytiharkan keputusan persetujuan Majlis Tertinggi Sarawak serahkan Sarawak kpd British.
- Pengumuman mendapat bantahan Melayu & Iban.
- Pejabat Tanah Jajahan minta Charles Vyner Brooke mendapatkan persetujuan penyerahan Sarawak secara perundangan dan demokrasi.
- Charles Vyner Brooke merujuk perkara tersebut kepada Majlis Negeri.
- Majlis Negeri meluluskan Rang Undang-Undang Penyerahan Sarawak atau Cession Bill dengan 18 undi menyokong penyerahan dan 16 undi menentang.
- Usul penyerahan Sarawak - disokong oleh ahli bukan bumiputera.
- Pada 1 Julai 1946, Britishisytiharkan Sarawak sebagai Jajahan Mahkota British.
- Sir Charles Arden Clarke - Gabenor British pertama di Sarawak.
Gerakan Antipenyerahan Sarawak
- Penyerahan Sarawak kepada British dibantah oleh orang Melayu dan Iban.
- Masyarakat Melayu diketuai oleh Datu Patinggi Abang Haji Adbdillah (ketua datu-datu masyarakatMelayu dan kaum Melayu terpelajar)
- Bantahan tersebut disertai oleh, Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS), Barisan Pemuda Melayu Sibu (BPM), Barisan Pemuda Sarawak (BPS), Persatuan Dayak Sarawak (PDS)
Faktor Gerakan Antipenyerahan Sarawak
- Perlembagaan 1941
- Penyerahan Sarawak bertentangan dengan Perlembagaan 1941 yang menjanjikan kerajaan sendiri kepada Sarawak.
- Usaha mendapatkan kemerdekaan menjadi sukar apabila Sarawak diserahkan kpd British.
- Tipu Muslihat
- Charles Vyner Brooke membuat keputusan sendiri tanpa berunding dengan ketua-ketua bumiputera dan pemimpin tempatan.
- Anthony Brooke Tidak Dilantik
- Barisan Pemuda Melayu meminta Anthony Brooke ditabalkan sebg Raja Sarawak yg baru.
- Dengan memulihkan pemerintahan Brooke, penduduk Sarawak boleh menuntut kemerdekaan dengan mudah.
Penentangan dan reaksi British
- Glongan antipenyerahan hantar surat bantahan, kawat dan telegram kepada kerajaan British.
- British tidak mengendahkan bantahan tersebut.
- Setiap kampung dikerah buat poster dan sepanduk.
- Kaum wanita terlibat dalam demonstrasi menentang penyerahan.
- Kaum ibu PKMS pimpinan Cikgu Lily Eberwein ke kawasan pedalaman utk dapatkan sokongan Iban.
- Puan Syarifah Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah dan Cikgu Abol - mewakili kaum ibu BPM menentang penyerahan Sarawak
- British mendapati gol. antipenyerahan Sarawak terdiri drp kalangan kakitangan kerajaan khususnya guru Melayu.
- British mengeluarkan notis Pekeliling No.9.
- Pekeliling No.9 memberi amaran kepada kakitangan kerajaan supaya tidak melibatkan diri dalam gerakan antipenyerahan.
- Pekeliling menambahkan kemarahan terhadap pihak British.
- Seramai 338 orang kakitangan kerajaan meletakkan jawatan. Kemasukan beramai-ramai bukan bumiputera dan org Inggeris dalam pentadbiran Kerajaan.
- Sebilangan besar terdiri daripada guru Melayu.
- Tindakan itu menyebabkan 22 sekolah kerajaan terpaksa ditutup.
- Seramai 56 orang pelajar Maktab Perguruan Melayu Sarawak meninggalkan pengajian mereka
- Tunjuk perasaan terbesar di Kuching - membantah perlantikan Gabenor Sarawak
- Gerakan penentangan semakin hebat apabila Barisan Pemuda Melayu (BPM) Sibu mengadakan perhimpunan (dihadiri 250 perwakilan bumiputera dari seluruh cawangan BPM)
- British menganggap gerakan antipenyerahan bersifat sementara.
- British giatkan usaha melemahkan gerakan antipenyerahan dgn memecahbelahkan perpaduan kaum.
- British galakkan penubuhan Young Malay Association (YMA).
- YMA sokong penyerahan Sarawak kpd British.
- YMA ambil ahli baru drp golongan antipenyerahan.
- British melaga-lagakan orang Melayu dengan orang Dayak agar kedua-dua pihak bertelagah.
- British memburuk-burukkan pejuang gerakan antipenyerahan dengan menuduh perjuangan mereka hanyalah untuk mengekalkan hak istimewa orang Melayu Sarawak.
- Gerakan antipenyerahan semakin lemah akibat propaganda British.
- Golongan muda dalam BPM Sibu bertemu secara sulit lalu menubuhkan kumpulan yang dikenali sebagai Rukun Tiga Belas.
- Kumpulan Rukun Tiga Belas dianggotai ahli BPM yang radikal.
- Mereka bersumpah menghapuskan pegawai Eropah dan pemimpin Melayu yang bersubahat menyokong penyerahan Sarawak kepada kerajaan British.
- Rosli Dhobi menulis sajak dalam Utusan Sarawak menggunakan nama samaran Lidros.
- Pada 1949, Gabenor Sarawak kedua, Sir Duncan Stewart mengadakan lawatan rasmi ke Sibu.
- Rosli Dhobi menikam Duncan Stewart
- Peristiwa pembunuhan Duncan Stewart memberi kesempatan kepada British untuk guna kekerasan
- Rosli Dhobi, Morshidi Sidek, Awang Rambli dan Bujang Suntong dijatuhi hukuman gantung sampai mati.
- Anggota Rukun Tiga Belas yang lain dijatuhi hukuman penjara.
- British mengharamkan Persatuan Melayu Sarawak.
- British melumpuhkan gerakan antipenyerahan.
- British jadikan Sarawak tanah jajahannya sehingga tahun 1963.
Langkah berkerajaan sendiri di Sarawak
- Tahun 1946;
- Pentadbiran Sarawak disusun semula
- Sarawak dibahagikan kepada lima bahagian.
- Setiap bahagian diketuai seorang Residen.
- Setiap bahagian dibahagikan kpd beberapa daerah.
- Setiap daerah diketuai oleh Pegawai Daerah.
- Tahun 1947
- British membentuk Majlis Termpatan. Memberi peluang kepada ahli-ahli yang dilantik mengambil bahagian dlm pentadbiran tempatan.
- Fungsi Majlis Tempatan menguruskan pelajaran rendah, bekalan air, jalan raya, kesihatan kawal perbelanjaan di kawasan yang dipertanggungjawabkan kutip cukai kepala & cukai lain.
- Tahun 1956;
- Pindaan dibuat berhubung dengan jumlah keahlian Majlis Negeri dan Ahli Majlis Tertinggi dalam Perlembagaan Negeri Sarawak.
- Pindaan perlembagan berkuatkuasa pd April 1957.
- Ahli Majlis Negeri dan Ahli Majlis Tertinggi ditambah menjadi 10 orang ahli .
Penubuhan Parti politik di Sarawak
- Parti Negara Sarawak (PANAS)
- Pengasas- Datu Patinggi Abang Haji Mustapha.
- Wujudkan keharmonian di kal semua kaum
- Tuntut pendidikan percuma bg sekolah rendah.
- Pertingkatkan kedudukan politik, ekonomi dan sosial bumiputera.
- Parti Bersatu Rakyat Sarawak (SUPP)
- Pengasas - Ong Kee Hui dan Stephen Young.
- Wujudkan perpaduan dan kesetiaan di kalangan rakyat Sarawak.
- Menyatupadukan kaum di Sarawak
- Persatuan Cina Sarawak (SCA)
- Pengasas - William Tan.
- Perpaduan orang Cina
- Parti Kebangsan Sarawak (SNAP)
- Pengasas - Stephen Kalong Ningkan.
- Memperjuangkan hak orang Iban
- Mendapatkan kemerdekaan bagi Sarawak
- Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)
- Pengasas - Temenggung Jugah.
- Membantu orang Dayak mencapai perpaduan dan menjamin hak mereka dalam perlembagaan
- Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)
- Pengasas - Datu Tuanku Haji Bujang bin Tuanku Othman.
- Tuntut hak istimewa penduduk bumiputera.
- Pertingkatkan taraf hidup bumiputera Sarawak.
- Wujudkan keharmonian di kalangan rakyat.
- Menyelamatkan rakyat supaya tidak terpengaruh dengan fahaman komunis.
- Tuntut bahasa Melayu jd bahasa kebangsaan.
Pada Nov 1962, Perikatan Sarawak dibentuk. Terdiri daripada
- Persatuan Cina Sarawak (SCA)
- Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)
- Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)
- Parti Negara Sarawak (PANAS)
- Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)
Parti Perikatan hadapi pilihan raya 1963 dan memenangi 138 kerusi.
Facebook|Sejarah Sarawak
No comments:
Post a Comment